Jąkanie – czym jest? Rekomendacje publikacji i stron internetowych

Czym jest jąkanie?

(…) Nie ma dwóch identycznie jąkających sie osób, a samo jąkanie może się zmieniać w czasie. (…) Choć dzieci jąkają się w różny sposób, możemy wyróżnić kilka cech wspólnych. Dziecko może:

– powtarzać całe wyrazy (np. „i… i… i… wyszedłem”)

– powtarzać części słów (np. „b-b-bo m-m-m-mogę”)

– wydłużać lub przeciągać określone dźwięki (np. czszszszsz…asami” lub „wyyy…chodzę”)

– zastygać z grymasem twarzy bez wydobycia dźwięku

– napinać twarz, zwłaszcza mięśnie wokół oczu, nosa, ust lub karku (u niektórych dzieci mogą wystąpić kontorsje, czyli skurcze twarzy – mogą mrugać oczami, mieć tiki albo próbować wyrzucać z siebie słowa za pomocą gwałtownych ruchów języka lub warg)

– usztywniać całe ciało tuż przed wypowiedzeniem zdania

– stosować współruchy w celu „wypchnięcia” słów (tupać nogą, uderzać się w klatkę piersiową, w udo, czy też stukać w ławkę)

– mieć nieregularny oddech (np. wstrzymywać oddech w czasie mówienia lub brać bardzo głęboki wdech tuż przed planowanym mówieniem).

Problemy z płynnością występują, gdy dzieci próbują używać dłuższych słów lub tworzyć złożone zdania. Jąkanie częściej ujawnia się na początku zdania, frazy, zwłaszcza zawierającej mniej znane słowa.

Dzieci często przejawiają kilka cech z powyższej listy i mogą się jąkać na różne sposoby w zależności od czasu i okoliczności.

Fragment zaczerpnięty z:  Kelman, E., Whyte, A. (2018). Zrozumieć jąkanie. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne, str. 27-28.

LITERATURA DLA DZIECI:

– De Geus, E. (2013). Czasami po prostu się jąkam. Katowice: Wydawnictwo Centrum Logopedyczne.

– Schneider P., tłum.: Kądzioła M.  (2014). Kto-kto-kto robi hu-hu-hu? Katowice: Wydawnictwo Centrum Logopedyczne.

– Szerszeńska A. (2020). Tymon i piłka w grze! Białystok: New Space.

LITERATURA DLA RODZICÓW:

– Kelman, E., Whyte, A. (2018). Zrozumieć jąkanie. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.

– Lenz Holte D. (2016). Głos odzyskany. Poradnik dla rodziców dzieci jąkających się. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.

– Schneider, P. (2017). Moje dziecko się jąka. Co mogę zrobić? Katowice: Wydawnictwo Centrum Logopedyczne.

– Szerszeńska, A. (2015). Jąkanie to nie wyrok! Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

FILMY NA TEMAT JĄKANIA DLA DZIECI I RODZICÓW:

– Jak zostać królem (The King’s Speech) – https://www.filmweb.pl/film/Jak+zosta%C4%87+kr%C3%B3lem-2010-539270

– Warsztaty dla dzieci jąkających się i ich rodziców – Uniwersytet Śląski w Katowicach (2018-2019). Opinie dzieci –http://www.zpm.us.edu.pl/warsztaty2/

– Budujmy świat, który rozumie jąkanie – http://www.konferencja-zpm.edu.pl/pl/multimedia-2/

– Dzieci dzieciom o jąkaniu (Stuttering. For Kids by Kids) – http://www.konferencja-zpm.edu.pl/pl/multimedia-2/

– Dzieci dzieciom o jąkaniu – wszyscy dorośliśmy (For Kids by Kids: All Grown Up) – http://www.konferencja-zpm.edu.pl/pl/multimedia-2/

– Jąkanie (Stuttering) – http://www.konferencja-zpm.edu.pl/pl/multimedia-2/

Opracowanie: Agata Sakwerda, logopeda SP8